PPK – na czym polega i czy warto?

W 2019 roku wprowadzono program zwany PPK. Dowiedz się, na czym on polega, dla kogo jest przeznaczony oraz czy jego założenie jest obowiązkowe. 

Czym jest PPK? 

Skrót PPK oznacza Pracownicze Plany Kapitałowe, które wprowadzono w celu zniwelowania niskich emerytur w przyszłości. Program traktowany jest jako system, który ma umożliwić łatwe, wygodne oraz długoterminowe oszczędzanie pieniędzy. W proces ten zaangażowany jest nie tylko pracownik, ale również dwie inne strony:

• pracodawca,
• państwo.

PPK, jak podkreśla rząd, umożliwia pracownikowi zgromadzenie sporej ilości pieniędzy i co za tym idzie, zwiększenie swojej emerytury w jego późniejszych latach. Cały program reguluje specjalna ustawa, która została stworzona dnia 4 października 2018 roku. Pierwsze firmy dołączyły do niego wraz z dniem 1 lipca 2019 roku, ostatnie natomiast rozpoczęły swoje uczestnictwo w PPK wraz z 1 stycznia 2021 roku.

Czy uczestnictwo w PPK jest obowiązkowe?

Jak podkreśla ustawa o PPK, pracodawca, który zatrudnia co najmniej jedną osobą, która podlega ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, jest zobowiązany do utworzenia PPK dla swoich pracowników. Jego zadaniem jest wybranie odpowiedniej instytucji finansowej, w której uczestnicy PPK będą mogli utworzyć swoje indywidualne rachunki. Pracodawca może zdecydować się na jedną z poniższych instytucji finansowych:

• fundusze inwestycyjne zarządzane przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych, 
• fundusze emerytalne zarządzane przez powszechne towarzystwa emerytalne albo pracownicze towarzystwa emerytalne, 
• zakłady ubezpieczeń.

Osoby, które znajdują się pomiędzy 18. a 55. rokiem życia, są zapisywani do programu w sposób automatyczny, jednak ich uczestnictwo nie jest obowiązkowe. Jak podkreśla bowiem ustawa, PPK jest dobrowolne, dlatego możliwe jest wypisanie się z programu za pomocą specjalnego wniosku, doręczonego do pracodawcy. Pracownicy, którzy mają więcej niż 55 lat i nie przekraczają 70. roku życia, mogą także skorzystać z PPK poprzez odpowiednio wypełniony dokument wnoszący o dołączenie do programu. 

PPK – jak naliczane są oszczędności? 

Jak wspomniano wcześniej wpłaty na indywidualne konto pracownika, który zdecydował się na pozostanie w programie PPK, pochodzą z trzech osobnych źródeł.

• Dopłata pracodawcy – pracodawca zobowiązany jest do zapłacenia tzw. wpłaty podstawowej, która wynosi 1,5% wynagrodzenia brutto, jakie otrzymuje pracownik za wykonywanie swoich obowiązków. Dodatkowo może on zwiększyć dopłatę poprzez dobrowolną wpłatę dodatkową, która maksymalnie może mieć wartość 2,5% wynagrodzenia brutto.  
• Dopłata pracownika – pracownik ma obowiązek wpłacić na konto PPK kwotę wynoszącą 2% wynagrodzenia brutto oraz dobrowolną wpłatę o maksymalnie tej samej wartości co podstawowa. 
• Dopłata państwa – państwo zobowiązało się do dopłacenia na konto tzw. wpłaty powitalnej wynoszącej 250 złotych dla każdego pracownika dołączającego do PPK oraz regularnych wpłat rocznych w wysokości 240 złotych.  

Ze względu na to, iż dofinansowanie ze strony pracodawcy jest traktowane jako przychód pracownika, obowiązkowe jest jego opodatkowanie. Potrąca się więc specjalny podatek od wypłat z wynagrodzenia. Podkreśla się jednak, iż koszty zarządzania PPK pobierane przez instytucję finansową nie mogą przekroczyć 0,6% wartości aktywów netto funduszu w skali roku. 

Jak wypłacić środki z PPK? 

Po zakończeniu programu dla danego uczestnika, czyli w momencie, gdy pracownik ukończy 60. rok życia, można rozpocząć proces wypłat zgromadzonych oszczędności. Może się to dziać bez względu na to, czy osoba ta dalej jest zatrudniona, czy nie. Istnieje kilka form wypłaty pieniędzy:

• 75% środków w co najmniej 120 ratach (przez 10 lat lub więcej) i pozostałej części jednorazowo,
• w postaci produktów finansowych: polisa w ZUS lub na rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej,
• w formie świadczenia małżeńskiego,
• w całości przy spełnieniu warunku dokonania jednorazowej wypłaty 100% z koniecznością zapłaty podatku od zysków kapitałowych. 

Czy środki w PPK są bezpieczne? 

Jak podkreśla ustawa o PPK, nadzór nad programem sprawuje specjalna Komisja Nadzoru Finansowego. Ma ona obowiązek pilnować bezpieczeństwa uczestników systemu oraz gwarantować zgodność jego funkcjonowania z prawem, a także interesem wszystkich pracowników.  Warto również wiedzieć, iż instytucje, które chcą umożliwić utworzenie indywidualnych kont PPK mają obowiązek spełnienia określonych ustawowo wymogów. Tylko w takim przypadku mają one możliwość zarządzać środkami zgromadzonymi jako oszczędności w ramach PPK. 

Ustawa posiada zapis, który mówi, że środki gromadzone inwestowane będą w tzw. fundusze zdefiniowanej daty. Oznacza to, że w momencie, gdy wiek pracownika będzie zbliżał się 60. roku życia to polityka inwestycyjna tych funduszy będzie zmieniała się tak, aby umożliwić wypłatę i ograniczyć poziom ryzyka inwestycyjnego. PPK jest więc inwestycją, która jednak tak jak każda inna może nieść za sobą pewne ryzyko. Założyciele programu podkreślają bowiem, że środki zgromadzone w PPK nie są gwarantowane, jednak istnieją duże szanse na ich uzyskanie.  

Kiedy wypłacane są środki z PPK? 

Ustawa PPK mówi o tym, że środki pieniężne płynące z trzech źródeł powinny znaleźć się na indywidualnym koncie, do momentu aż pracownik ukończy 60. rok życia. Tylko wtedy inwestycja ta może przynieść atrakcyjne zyski. Istnieje jednak możliwość wypłacenia pieniędzy wcześniej. W tym celu należy złożyć wniosek o zwrot środków. Należy jednak wiedzieć, że taki przypadek powoduje, iż oszczędności zostaną pomniejszone o:

• 30% wpłat pracodawcy,
• dopłatę od państwa,
• podatek od zysków kapitałowych. 

Istnieją również dwa przypadki, w których pracownik może poprosić o skorzystanie z większej ilości zgromadzonych oszczędności przed ukończeniem 60 lat. Dzieje się tak, gdy:

• ma miejsce poważna choroba pracownika, jego małżonka lub dziecka – wypłata 25% zgromadzonych środków bez konieczności zwrotu,
• pracownik wyraża chęć na pokrycie wkładu własnego w związku z zaciągnięciem kredytu na budowę budynku mieszkalnego lub zakup mieszkania – wyłącznie dla osób, które nie ukończyły 45. roku życia. 

PPK – jakie korzyści z niego płyną? 

Ustawa podkreśla, iż program PPK niesie za sobą wiele korzyści dla pracowników. Wśród nich wyróżnia się przede wszystkim fakt, iż uzbierane środki należą wyłącznie do osoby, która je gromadziła. Co więcej, ze względu na to, że pozostają własnością pracownika, podlegają one również dziedziczeniu. Aby rozpocząć oszczędzanie, pracownik nie jest zobowiązany do żadnych dodatkowych czynności. To po stronie pracodawcy istnieje obowiązek dopełnienia wszelkich formalności. Program jest dobrowolny, dlatego można z niego zrezygnować w dowolnym momencie. Rozważając decyzję o pozostaniu PPK, warto jednak sprawdzić dokładnie wszystkie argumenty za i przeciw. Każdy przypadek powinien być bowiem rozpatrywany indywidualnie. W tym celu można skorzystać między innymi z doradztwa biznesowego, które umożliwi spojrzenie na sytuację z profesjonalnego punktu widzenia.