Podatki istnieją w życiu każdego. Są one płacone zarówno w sposób pośredni, jak i bezpośredni. Trafiają prosto do odpowiednich organów i pełnią określone funkcje. Dowiedz się najważniejszych rzeczy na temat podatków i sprawdź, które z nich obowiązują w Polsce.
Czym jest podatek?
Podatki, według oficjalnej definicji dostępnej na stronie państwa polskiego, stanowią publicznoprawne świadczenia finansowe. O nakładaniu podatkami obywateli świadczy Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, a dokładniej artykuł 217 w niej przedstawiony. Podatki są przede wszystkim:
- nieodpłatne,
- przymusowe,
- bezzwrotne.
Podstawą prawną, w której można znaleźć wszelkie regulacje dotyczące podatków, jest Ordynacja podatkowa ustawiona dnia 29 sierpnia 1997 roku. Stawki podatkowe są rozróżniane ze względu na:
- podmiot opodatkowania,
- przedmiot opodatkowania,
- sposób pobierania.
Jakie są funkcje podatku?
Podstawową i najważniejszą funkcją płacenia stawek podatkowych przez obywateli jest utrzymywanie budżetu państwa. Podkreśla się, że jest to aż 90% finansów, z jakich Polska się utrzymuje. Założeniami nałożenia obowiązku płacenia podatków była przede wszystkim możliwość wspierania:
- publicznych szkół,
- szpitali,
- instytucji takich, jak policja, straż pożarna, sądy i urzędy skarbowe,
- działań państwa np. budowa dróg,
- osób najuboższych.
Jakie są rodzaje podatków w Polsce?
Podatki w Polsce można rozróżnić ze względu na dwie główne kategorie. Świadczenia mogą być pośrednie lub bezpośrednie. Obie te formy różnią się zarówno formą płacenia, jak i celem. Nie jest to jedyna klasyfikacja, jednak jest ona stosowana najczęściej. Poza podatkami budżet państwa zasilają również tzw. dochody niepodatkowe. Są to na przykład:
- dywidendy,
- wypłaty z zysku,
- cło,
- wpłaty jednostek samorządu terytorialnego,
- dochody państwowych jednostek budżetowych,
- środki z EU niepodlegające zwrotowi.
Wysokość podatku jest związana z decyzją, jaką wydaje odpowiedni organ podatkowy. Termin zapłaty jest natomiast zależny od rodzaju danego świadczenia.
Podatki bezpośrednie
Podatki bezpośrednie są płacone od podatników ze względu na uzyskiwane przez nich dochody. Najczęściej dotyczą one osób podejmujących się zatrudnienia, przedsiębiorców, a także rencistów. Do podatków bezpośrednich zalicza się na przykład:
- podatek dochodowy od osób fizycznych,
- podatek dochodowy od osób prawnych,
- podatek od wydobycia kopalin,
- podatek od nieruchomości,
- podatek od spadków i darowizn,
- podatek leśny,
- podatek od środków transportowych,
- podatek od sprzedaży detalicznej,
- podatek od czynności cywilnoprawnych,
- podatek od wybranych instytucji finansowych.
Podatki pośrednie
Podatki pośrednie nie są uiszczane wprost do urzędów skarbowych, ale podczas nabywania poszczególnych towarów i usług. Zazwyczaj dotyczą każdego obywatela. Do pośrednich podatków zalicza się:
- podatek od towarów i usług – VAT,
- podatek od gier,
- podatek akcyzowy.
Najpopularniejsze podatki w Polsce – co warto wiedzieć?
Podatki są obowiązkowe dla każdego. Obowiązują one nie tylko w Polsce, ale również we wszystkich innych państwach na świecie. W Polsce warto znać definicję co najmniej czterech najbardziej popularnych rodzajów podatków płaconych w Polsce, jednak jak wiadomo jest ich znacznie więcej.
Podatek od osób fizycznych – PIT
PIT to jeden z najpopularniejszych podatków w Polsce. Nazywany jest inaczej świadczeniem od osób fizycznych. Został wprowadzony do Polski w roku 1991. Każdy obywatel, który uzyskuje w dowolny sposób dochód niepodlegający zwolnieniu z podatku, jest zobowiązany do jego płacenia.
Istnieją odpowiednie progi podatkowe, które wskazują na to, jaką kwotę dany podatnik jest zobowiązany zapłacić. W 2022 roku wraz z wejściem w życie Polskiego Ładu wartość pierwszego progu podatkowego wzrosła z kwoty 85 528 do 120 000 złotych. Jeśli dochód jest niższy, to osoba fizyczna zobowiązana jest zapłacić jego 17%, w przypadku większych zarobków liczba ta zwiększa się do 32%. Do najpopularniejszych źródeł dochodu, związanych z wprowadzeniem obowiązkowego opodatkowania, zalicza się:
- umowę o pracę,
- umowę zlecenie,
- umowę o dzieło,
- emeryturę,
- rentę.
Istnieje jednak wyjątek. Ustawodawca przyjął, że osoby pomiędzy 18-26 rokiem życia są całkowicie zobowiązane od płacenia podatku dochodowego. Dzięki temu młodzi uzyskują większe wynagrodzenie.
Podatek od osób prawnych – CIT
Podatek CIT dotyczy osób prawnych. Najczęściej są to przedsiębiorstwa i spółki. Został wprowadzony około roku 1989. W tym przypadku, podobnie jak w sytuacji związanej z PIT, kwota, jaką należy płacić, jest uzależniona od dochodów danego podmiotu. Opodatkowaniu ulega dochód, który rozumiany jest jako różnica między przychodami danego przedsiębiorstwa a kosztami, jakie zostały poniesione w trakcie danego roku podatkowego.
Podatek od towarów i usług – VAT
Z podatkiem VAT zmierzył się niemal każdy, kto kupuje różnego rodzaju towary czy korzysta z szeroko dostępnych usług. Tego rodzaju świadczenia stanowią większość budżetu państwa, mianowicie około 40% wszystkich jego wpływów. W Polsce obowiązuje od 1993 roku. VAT naliczany jest do towarów i usług bez względu na rodzaj obrotu. System skonstruowany jest tak, że obciążenia pobrane w poprzednich etapach nie są naliczone ponownie w kolejnych fazach. Obowiązuje siedem stawek VAT, a każda z nich jest uzależniona od rodzaju opodatkowywanego podmiotu. Decyduje o tym tak zwana matryca VAT. Podatnik zajmujący się sprzedażą ma do wyboru opodatkowanie według:
- 0%,
- 4%,
- 5%,
- 7%,
- 8%,
- 23%.
Jeśli nie jest on pewien, którą liczbę wybrać, może sięgnąć po wsparcie w formie wniosku do Krajowej Informacji Skarbowej. Instytucja wydaje odpowiednią wiążącą informację stawkową, zwaną WIS.
Podatek akcyzowy
Podatek akcyzowy obowiązuje we wszystkich państwach należących do krajów Unii Europejskiej. Został on wprowadzony w celu ograniczania obrotu szkodliwymi, niebezpiecznymi i trującymi substancjami. Najczęściej kojarzony jest on z akcyzą na alkohol oraz wyroby tytoniowe, jednak dotyczy on również kilku innych obszarów. W Polsce podatek akcyzowy, poza alkoholem i tytoniem, jest nakładany na:
- wyroby energetyczne,
- energię elektryczną,
- paliwo,
- samochody.
Podatek akcyzowy doliczany jest podczas sprzedaży poszczególnych towarów i usług. Zdobyte środki trafiają bezpośrednio do budżetu państwa. Stawki, jakie nakłada się na produkty, są uzależnione od rodzaju towaru. Najczęściej kwestią decyzyjną jest szkodliwość środowisku oraz kwestie związane z prozdrowotnością czy ekologią.
